Chợ nổi là nét văn hóa đặc thù của miền sông nước Đồng bằng sông Cửu Long tại Việt Nam. Chợ họp trên sông, giữa một vùng sông nước bao la là hàng trăm ghe, thuyền, xuồng của cư dân. Chợ nổi thường xuất hiện tại các khúc sông không quá rộng cũng không quá hẹp, không quá cạn mà cũng không quá sâu. Vì nếu sông quá sâu, quá lớn thì không thể neo đậu ghe, xuồng một cách dễ dàng và rất nguy hiểm. Chợ họp cả ngày, nhưng thường nhộn nhịp nhất vào buổi sáng. Trên thuyền chất đầy hàng hóa, phổ biến là các loại trái cây.
Là 1 trong 3 chợ nổi nổi tiếng nhất tại miền Tây Nam Bộ (cùng với chợ nổi Phụng Hiệp ở Hậu Giang, chợ nổi Cái Bè ở Tiền Giang) chợ nổi Cái Răng trên sông Hậu là điểm du lịch đặc sắc nhất của thành phố Cần Thơ.
Là 1 trong 3 chợ nổi nổi tiếng nhất tại miền Tây Nam Bộ (cùng với chợ nổi Phụng Hiệp ở Hậu Giang, chợ nổi Cái Bè ở Tiền Giang) chợ nổi Cái Răng trên sông Hậu là điểm du lịch đặc sắc nhất của thành phố Cần Thơ.
1. Lịch sử hình thành
Một số nhà nghiên cứu về lịch sử vùng Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, chợ nổi hình thành do ngày xưa giao thông và phương tiện lưu thông đường bộ chưa phát triển, nên khi có nhu cầu buôn bán, trao đổi, người ta liền tụ tập mua bán trên sông, bằng các phương tiện như xuồng, ghe, thuyền. Các chợ nổi này hoạt động tự phát từ xưa đến nay, do những người buôn bán trên sông cùng với những người nông dân làm vườn và buôn bán nhỏ lẻ ở địa phương hình thành nên, không có sự quản lý hành chính, thu thuế nào một cách chặt chẽ.
Một số nhà nghiên cứu về lịch sử vùng Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, chợ nổi hình thành do ngày xưa giao thông và phương tiện lưu thông đường bộ chưa phát triển, nên khi có nhu cầu buôn bán, trao đổi, người ta liền tụ tập mua bán trên sông, bằng các phương tiện như xuồng, ghe, thuyền. Các chợ nổi này hoạt động tự phát từ xưa đến nay, do những người buôn bán trên sông cùng với những người nông dân làm vườn và buôn bán nhỏ lẻ ở địa phương hình thành nên, không có sự quản lý hành chính, thu thuế nào một cách chặt chẽ.
Đồng bằng sông Cửu Long vốn là xứ nhiệt đới gió mùa điển hình nên trái cây, khoai, củ, rau quả rất đa dạng và phong phú, mùa nào cũng có thể mua bán những mặt hàng này được. Từ đó, một số cư dân ở đây hình thành nên thói quen một cách tự phát là mua bán các loại trái cây, khoai củ, rau quả lúc nông nhàn hoặc hình thành nghề truyền từ đời này sang đời khác. Hơn nữa, hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt còn tạo điều kiện thuận lợi cho xuồng, ghe đi khắp nơi trong đồng bằng, thương lái có thể len lỏi mọi ngõ ngách tìm mua các loại trái cây, khoai, rau quả mà nông dân, người làm vườn bán tại vườn với số lượng nhiều, giá rẻ.
Các khu vực khác ở Việt Nam không thể có chợ nổi trên sông như vậy, do hệ thống sông ngòi và bị đê bao quanh sông cái ngăn lũ nên ghe, xuồng không thể hoạt động, không thể len lỏi khắp nơi trong đồng bằng được.
Các khu vực khác ở Việt Nam không thể có chợ nổi trên sông như vậy, do hệ thống sông ngòi và bị đê bao quanh sông cái ngăn lũ nên ghe, xuồng không thể hoạt động, không thể len lỏi khắp nơi trong đồng bằng được.
2. Đặc điểm
Chợ đã nổi từ nửa đêm về sáng
Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn
Em treo bẹo Cái Răng Ba Láng
Ta thương hồ Vàm Xáng Cần Thơ
- Huỳnh Kim -
Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn
Em treo bẹo Cái Răng Ba Láng
Ta thương hồ Vàm Xáng Cần Thơ
- Huỳnh Kim -
Chợ Cái Răng cách bến Ninh Kiều tại Cần Thơ khoảng 5km, tầm 30 phút đi bằng thuyền, thường họp khá sớm,từ lúc mờ sáng và đến khoảng 8, 9 giờ thì vãn. Đứng trên cầu Cái Răng nhìn xuống phía Nam sông Cần Thơ, chợ Cái Răng nhóm họp dài hơn nửa cây số, có chỗ phình ra gần hết mặt sông, trông như những mâm hoa trái khổng lồ đủ các sắc màu rực rỡ trong nắng sớm trên sông Cần Thơ. Đây cũng là chợ đầu mối chuyên mua bán sỉ các loại trái cây, nông sản của vùng. Tương lai chợ nổi Cái Răng sẽ trở thành chợ trung tâm tự sản tự tiêu lớn nhất vùng.
Hàng hóa tập trung ở đây với số lượng lớn. Nếu như dân địa phương và các vùng lân cận thường sử dụng các ghe, xuồng trung bình đưa các mặt hàng nông sản đến đây tiêu thụ thì những ghe lớn là của các thương lái thu mua trái cây tỏa đi khắp nơi, sang tận Campuchia và Trung Quốc. Chợ không hoạt động và hoạt động rất ít vào các ngày Tết Âm Lịch (mồng 1 và mồng 2 Tết, Tết Đoan Ngọ (mồng 5/5 âm lịch).
Hàng hóa tập trung ở đây với số lượng lớn. Nếu như dân địa phương và các vùng lân cận thường sử dụng các ghe, xuồng trung bình đưa các mặt hàng nông sản đến đây tiêu thụ thì những ghe lớn là của các thương lái thu mua trái cây tỏa đi khắp nơi, sang tận Campuchia và Trung Quốc. Chợ không hoạt động và hoạt động rất ít vào các ngày Tết Âm Lịch (mồng 1 và mồng 2 Tết, Tết Đoan Ngọ (mồng 5/5 âm lịch).
![Picture](/uploads/5/4/9/3/54931661/9117973.jpg?713)
Nét riêng của các thuyền là trên mỗi thuyền có một vài cây sào, trên đó treo lủng lẳng các loại sản phẩm mà mình muốn bán. Cho nên khách hàng chỉ cần nhìn vào cây sào đó là có thể biết trên thuyền, ghe đó đang bán thứ gì, người ta gọi cây này là 'cây bẹo. Cũng bởi cách chào hàng đặc biệt như vậy mà chợ nổi không có tiếng mời chào như các chợ trên bờ, mà nếu có rao thì tiếng sóng, tiếng máy nổ của ghe thuyền cũng làm át đi mất. Ngồi trên xuồng chèo, xuồng máy để đi chợ nổi chỉ cần nhìn 'cây bẹo hàng' từ xa là có thể cập đúng thuyền hàng cần mua. Trên bờ có hàng gì thì chợ nổi cũng có từng ấy món, không thiếu thứ gì. Chẳng hạn như bán cam thì người ta treo lên vài quả cam; bán xoài thì treo vài trái xoài; bán chuối thì treo nải chuối, bán mía thì dựng lên bó mía...
Tuy người dân 'treo gì bán đó' thông qua những cây bẹo, nhưng có 3 trường hợp ngoại lệ sau:
- 'Cái gì treo mà không bán?'
Là quần áo. Cư dân chợ nổi thường sinh sống và sinh hoạt ngay trên thuyền, vì thế, quần áo họ thường phơi cả trên thuyền, do đó 'mặt hàng' này họ không bán. Nhiều gia đình với nhiều thế hệ chung sống trên cùng một chiếc ghe. Nó như một 'căn hộ di động' trên sông nước với những chậu hoa kiểng, các loài vật nuôi, các tiện nghi đầy đủ như tv màu, đầu dĩa, dàn âm thanh... có cả xe gắn máy đậu trên ghe.
- 'Cái gì bán mà không treo?'
Là các thuyền bán hàng ăn uống và nước giải khát. Những thứ này không thể treo lên được. Do nhu cầu của người đi chợ nên không chỉ có các xuồng trái cây, nông sản phẩm mà còn có nhiều loại dịch vụ khác: phở, hủ tiếu, cà phê, quán nhậu nổi... Nhiều khi còn có thể bắt gặp cả những cửa hàng bán đồ điện thoại di động, điện tử hay thậm chí là một hàng sửa chữa xe máy nổi trên sông.
- 'Cái gì mà treo cái này, bán cái khác?'
Chính là treo lá dừa nhưng lại bán thuyền. Người dân nếu muốn bán ghe thuyền của họ thường sẽ treo lên thuyền một cây sào, trên đó có gắn một miếng lá dừa.
Đi chợ nổi Cái Răng thú vị nhất là thỉnh thoảng bắt gặp hình thức giao hàng độc đáo của dân thương hồ: người bán đứng trên ghe lớn giao hàng gieo từng cặp thơm hoặc cặp dưa, cặp thanh long... cho người mua dưới thuyền nhỏ đưa hai tay bắt lấy, từng cặp nhịp nhàng trông rất điệu nghệ và không hề sơ suất, không bao giờ để rơi hàng.
Nếu đến thăm chợ nổi vào các ngày giáp tết âm lịch mỗi năm (28-29-30 Tết) có thể chứng kiến cả quãng sông dài vài km tấp nập ghe thuyền bán đủ loại hoa và những nông sản phục vụ cho ngày Tết. Sắc hoa rực rỡ trên sông, người mua kẻ bán đông đúc tập nập. Những dòng sông hoa ngày tết đã thu hút không biết bao nhiêu du khách, bao nhiêu nghệ sỹ về với chợ nổi Cái Răng để thưởng ngoạn, để sáng tác và cả những người đến chỉ để ghi lại một cảm xúc đặc biệt cho riêng mình.
Kết: Không chỉ lưu giữ nét đẹp văn hóa vùng sông nước có từ xa xưa, ngày nay chợ nổi Cái Răng còn là một điểm du lịch hấp dẫn mà du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài rất thích khám phá và trải nghiệm. Họ tỏ ra rất hiếu kì và thích thú trước vẻ đẹp của khung cảnh và con người miền đất Tây Đô. Chợ nổi Cái Răng không chỉ mở ra tiềm năng về kinh tế, tạo công ăn việc làm cho bà con sống quanh sông mà còn có nhiều cơ hội để phát huy thế mạnh du lịch của vùng.